သံဃာေတာ္မ်ား၏ အင္အား

Irrawaddy
ေအာင္ေဇာ္ | ေအာက္တိုဘာ ၂၆၊ ၂၀၀၇

ဗုဒၶျမတ္စြာ ရွင္ေတာ္ဘုရားက ေလာကီေရးကိစၥမ်ားႏွင့္ ကင္းကင္းရွင္းရွင္း ေနခဲ့ေသာ္လည္း သူ၏ သြန္သင္ေဟာၾကားခ်က္ မ်ားက ႏိုင္ငံေရးက်င့္စဥ္တြင္ ေကာင္းမြန္ေသာ အစိုးရစနစ္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္း အေလးေပး ေဟာၾကားထားခဲ့ပါသည္။

ဗုဒၶကေဟာၾကားခဲ့ရာတြင္ “တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္သူမ်ားက တရားမွ်တ ေကာင္းမြန္စြာ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္အေျခအေနတြင္ ၀န္ႀကီးမ်ားသည္လည္း တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾက၏။ ၀န္ႀကီးမ်ားသည္လည္း တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾကသည့္ အေျခအေန၌ အရာရွိမ်ားလည္း တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾကေလ၏။ အရာရွိမ်ား တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾကသည့္ အေျခအေနတြင္ လက္ေအာက္ငယ္သားမ်ားလည္း တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾက၏။ လက္ေအာက္ငယ္သားမ်ား တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾကသည့္ အေျခ အေနတြင္ ျပည္သူမ်ားလည္း တရားမွ်တ၊ ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳမူက်င့္ၾကံၾက၏” ဟု ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။

ဗုဒၶဘာသာကို လူမ်ားစုကိုးကြယ္ၾကသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သံဃာအမ်ားက ဤေဟာၾကားခ်က္မ်ားကို လိုက္နာအေလး အနက္ထားၾကသည့္အေျခအေန၌ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေနသူ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ သံဃာေတာ္မ်ားအၾကား ေမတၱာ ပ်က္ယြင္း အေစးမကပ္ႏိုင္ ျဖစ္ေနၾကရသည့္ အေနအထားမွာ အံ့ၾသဖြယ္ရာ မဟုတ္ေတာ့ေပ။

လြန္ခဲ့ေသာ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုတာ ကာလအတြင္း တရား၀င္စာရင္းမ်ားအရ အေရအတြက္ ၄ သိန္းခန္႔ရွိမည့္ သံဃာထုမ်ားႏွင့္ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားအၾကား ဆက္ဆံေရးမွာ အဆင္မေခ်ာဘဲ ရွိေနခ့ဲပါသည္။ စစ္အစိုးရက ႏိုင္ငံေရး အရ တက္ႂကြေသာ၊ ထင္ရွားေသာ သံဃာအမ်ားကို ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်မႈမ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါသည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ စစ္အစိုးရ အာဏာရလာခ်ိန္မွဆိုလွ်င္ သံဃာအပါး ၃၀၀ ေက်ာ္ကို အတင္းအက်ပ္ လူ၀တ္လဲေစခဲ့ၿပီး ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္ အျပစ္ေပးခဲ့ပါသည္။

သံဃာမ်ားကို “ဘုရားသားေတာ္မ်ား”ဟု ျမန္မာ့လူမႈအသိုင္းအ၀န္းက သတ္မွတ္ထားၾကၿပီး စစ္သားႏွင့္ရဲ အေရအတြက္ ၄ သိန္း ခန္႔ရွိသည့္ လက္နက္ကိုင္တပ္မေတာ္မွလြဲလွ်င္ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းသည္ အႀကီးမားအခိုင္မာဆံုး က်န္ရွိေနသည့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းလည္း ျဖစ္သည္။

လူထုႏွင့္ နီးကပ္စြာ ေနထိုင္ၾကသူမ်ားျဖစ္သည့္ အားေလွ်ာ္စြာ၊ ေန႔စဥ္ ရပ္ရြာအတြင္း ဆြမ္းခံေနစဥ္ အခ်ိန္အတြင္း၌ သာမန္ ျမန္မာျပည္သူအမ်ားစု၏ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းလာမႈကို ကိုယ္တိုင္မ်က္ျမင္ၾကံဳေတြ႔ေနၾကရသူမ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ ယုတ္ေလ်ာ့က်ဆင္းလာေနေသာ အေနအထားကို သူတို႔က မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ သိျမင္ခံစားႏိုင္ၾကပါသည္။

ပို၍ အေရးႀကီးေသာအခ်က္မွာ ရဟန္းသံဃာမ်ား၌ ပို၍ေကာင္းမြန္ေသာ ကြန္ရက္ခ်ိတ္ဆက္မႈ၊ လူမႈအဆက္အသြယ္ႏွင့္ ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္မႈ ရွိၾကပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးတက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားထက္ပင္ ပို၍ခ်ိတ္ဆက္မႈ ေကာင္းေသးသည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါ လိမ့္မည္။ အေၾကာင္းမွာ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားမွာ အစဥ္သျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္မႈေအာက္တြင္ ရွိေနၿပီး ေထာင္သြင္းအက်ဥ္း ခ်ခံရျခင္း၊ ႏိုင္ငံရပ္ျခားသို႔ ထြက္ေျပးတိမ္းေရွာင္ေစျခင္းတို႔ျဖင့္ အစဥ္ႏွိပ္ကြပ္ခံေနၾကရေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ပါသည္။

ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း ပုရ၀ုဏ္အတြင္း သီတင္းသံုး ေနထိုင္ေနၾကေသာ၊ တရားဓမၼေလ့လာအားထုတ္ေနၾကေသာ သံဃာ ေတာ္မ်ားအေနျဖင့္ ဤသို႔ စစ္အစိုးရကို ပုန္ကန္ရန္အတြက္ ၾကံစည္အားထုတ္ေနၾကလိမ့္မည္ဟု မည္သူက ေမွ်ာ္လင့္ထား ပါလိမ့္မည္နည္း။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာ့ ႏိုင္ငံေရးသမိုင္းတြင္ ရဟန္းေတာ္မ်ားက အဓိကက်ေသာအခန္းက႑က ပါ၀င္ လႈပ္ရွားခဲ့ၾကၿပီး သူတို႔က ဤသို႔ႀကီးက်ယ္ ေျပာင္ေျမာက္လွေသာ၊ အႏၱရာယ္ႀကီးမားလွေသာ လုပ္ငန္းမ်ဳိးလုပ္ေဆာင္ရန္ အတြက္လည္း ရဲ၀ံ့ခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ဤသို႔ ရဟန္းသံဃာမ်ားကိုယ္တိုင္ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါ၀င္သင့္ မသင့္ဆိုသည္မွာ ေဆြးေႏြးအျငင္းပြားဖြယ္ကိစၥျဖစ္ေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးဘုန္းႀကီးမ်ား ပါ၀င္ေနၾကသည့္ အခန္းက႑မွာ မ်ားစြာ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစ္သကဲ့သို႔ အုပ္စိုးေနေသာ စစ္အစိုးရ အတြက္လည္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈတရပ္ ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။

ယခင္ကာလ ပုန္ကန္မႈမ်ား

ယခင္ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီ နယ္ခ်ဲ႕ဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား ကာလကပင္ ရဟန္းသံဃာမ်ားက ပါ၀င္လႈပ္ရွားခဲ့ၾကသည္။ သီေပါမင္း နန္းခ်ခံရ၍ ျပည္ပသို႔ပို႔ခံရၿပီးေနာက္ပိုင္း လက္နက္ကိုင္ခုခံဆန္႔က်င္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ားတြင္လည္း သံဃာမ်ားက အရပ္သားမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကဖူးသည္။

သံဃာမ်ားအၾကားတြင္ ဆရာေတာ္ ဦးဥတၱမက သံဃာ့အာဇာနည္အျဖစ္ စံထားခဲ့ၾကသည္။ သူက စလင္းေဒသတြင္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္သူ ၃,၀၀၀ ေက်ာ္ကို ဦးေဆာင္၍ မႏၲေလးနန္းေတာ္ ထီးက်ဳိးစည္ေပါက္ ျဖစ္ခဲ့ရၿပီး ေနာက္ပိုင္းကာလ မ်ားတြင္ ဦးေဆာင္ သူပုန္ထခဲ့သူလည္း ျဖစ္သည္။ ဗိုလ္ဥတၱမဟု ထင္ရွားေသာ ရဟန္းတျဖစ္လဲ သူပုန္ဗိုလ္ကို ၁၈၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ဖမ္းမိကာ ႀကိဳးေပးကြပ္မ်က္ခဲ့သည္။

စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္းေသာအခ်က္မွာ သမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားအရ မိမိဆႏၵအေလ်ာက္ လက္နက္စြဲကိုင္ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားသည္ ပထမဦးစြာ မိမိကိုယ္တိုင္သိကၡာခ် သကၤန္းစြန္႔ၾကၿပီးမွ ခုခံေတာ္လွန္ေရးစစ္ပြဲတြင္ ပါ၀င္လာခဲ့ ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ သူတို႔က ရဟန္းသံဃာမ်ားအေနျဖင့္ သူ႔အသက္ မသတ္ရဟူေသာ တားျမစ္ထားသည့္ သီလသိကၡာပုဒ္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို လိုက္နာေသာအားျဖင့္ ဤသို႔ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။

အျခားသူပုန္ အာဇာနည္တဦးျဖစ္သူ ဆရာစံမွာလည္း ရဟန္းျပဳခဲ့ဖူးသူ ဘုန္းႀကီးလူထြက္တဦး ျဖစ္သည္။ သူက ၿဗိတိသွ်တို႔ ၏ အခြန္စည္းၾကပ္မႈကို ဆန္႔က်င္၍ သာယာ၀တီခရိုင္တြင္ လယ္သမားတို႔ကို ဦးေဆာင္ကာ သူပုန္ထခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ကိုလိုနီ အုပ္ခ်ဳပ္သူ ၿဗိတိသွ်တို႔က ဤပုန္ကန္မႈကို လက္နက္ကိုင္တပ္အင္အား ၁၀, ၀၀၀ ခန္႔ ေစလႊတ္၍ ေခ်မႈန္းခဲ့ၾကရသည္။ ဆရာစံကို ဖမ္းဆီးရမိၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း ေသဒဏ္ေပး ကြပ္မ်က္ခဲ့ၾကျပန္သည္။

ဆရာစံဘက္မွ ေရွ႕ေနလိုက္ခဲ့သူ ထိပ္တန္းျမန္မာေရွ႕ေနတဦးမွာ ေဒါက္တာဘေမာ္ျဖစ္ၿပီး ဂ်ပန္ေခတ္ အစိုးရတြင္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ အဓိပတိျဖစ္လာခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ရဟန္းသံဃာအားလံုးက လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရးအတြက္ စည္းရံုးေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္ မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာရဟန္းေတာ္ ၂ ပါးကမူ အၾကမ္းမဖက္သည့္ အဟိႆနည္းကို တိုက္တြန္းအားေပးခဲ့ၾကသည္။ ဦး၀ိစာရႏွင့္ တျခား ဦးဥတၱမအမည္ရသည့္ ရဟန္းတပါးတို႔ကမူ ကိုလိုနီဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ားအတြက္ ေထာင္တြင္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ၾကရသည္။ သူတို႔ကိုလည္း ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ သူရဲေကာင္းမ်ားအျဖစ္ ကဗ်ည္းတင္ထားခဲ့ၾကပါသည္။ကမၻာ အႏွံ႔ ခရီးဆန္႔လာခဲ့ေသာ ဦးဥတၱမမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္မွ လူအမ်ားေလးစားၾကည္ညိဳၾကေသာ ရဟန္းေတာ္ျဖစ္ၿပီး၊ အေဟာ အေျပာေကာင္းသူလည္း ျဖစ္သည္။ သူ၏ လြတ္လပ္ေရးေတာင္းဆိုသည့္ ေဟာၾကားခ်က္မ်ားကို သူရိယသတင္း စာတြင္ ရဲရဲေတာက္ေဖာ္ျပခဲ့ၾကၿပီး သူက တႀကိမ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ဘုရင္ခံ ဆာရယ္ဂ်ီနယ္ ကရက္ေဒါက္ကို အဂၤလန္ျပန္သြားရန္ ေဟာၾကားခဲ့သည့္ မိန္႔ၾကားခ်က္မွာလည္း သမိုင္းတင္ ထင္ရွားက်န္ရစ္ခဲ့ဖူးသည္။ ဤသို႔ ကိုလိုနီအရွင္မ်ားကို ဆန္႔က်င္ ေဟာေျပာခ်က္ေၾကာင့္လည္း ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရသူ ျဖစ္သည္။

ဦးဥတၱမကဲ့သို႔ပင္ ဆရာေတာ္ဦး၀ိစာရမွာလည္း ရဲရဲေတာက္ေဟာၾကားခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အႀကိမ္မ်ားစြာ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရၿပီး ရက္ေပါင္း ၁၆၆ ရက္ၾကာ အစာအငတ္ခံဆႏၵျပၿပီးေနာက္ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္တြင္ ေထာင္တြင္း၌ပင္ ပ်ံလြန္ ေတာ္မူခဲ့ရသည္။ သူ႔ကိုအက်ဥ္းခ်ခဲ့ရာ၌ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ေထာင္ဒဏ္ အျပစ္ေပးခံခဲ့ရျခင္းျဖစ္ၿပီး ၿဗိတိသွ်အာဏာပိုင္မ်ားက အတင္းအက်ပ္ လူ၀တ္လဲ ခံခဲ့ရသည္။

ဤသို႔ေသာ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ေျပာင္ေျမာက္သည့္ လႈပ္ရွားမႈမ်ားသည္ လြတ္လပ္ေရးတိုက္ပြဲတြင္ ပါ၀င္လာခဲ့ၾကသည့္ လႈပ္ရွားသူမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ စံျပဳအားက်ဖြယ္ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။

ပညာရွင္တဦးျဖစ္သူ မိုက္ကယ္ မင္ဒဲလ္ဆင္ (Michael Mendelson) က သူ၏ “သံဃာမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္” (Sangha and State in Burma) ဟု အမည္ရေသာ စာအုပ္တြင္ ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားက ႏိုင္ငံေရးအရ တက္ႂကြထက္သန္ၾကေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို “အ၀ါေရာင္သကၤန္း၀တ္ ဆူပူလႈံ႔ေဆာ္သူမ်ား”ဟု ေခၚေ၀ၚသမုတ္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ေရးသားထားၿပီး အလားတူပင္ လက္ရွိ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားကလည္း ဆႏၵျပေနၾကေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို ေဖာ္ျပေခၚဆိုခဲ့ေနပံုမွာလည္း စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျဖစ္သည္။

အထက္ေဖာ္ျပပါ သမိုင္းပညာရွင္က ေရးသားခဲ့ရာ၌ ၿဗိတိသွ်အုပ္ခ်ဳပ္သူတို႔က ရဟန္းသံဃာမ်ား၏ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းအတြင္း ၾသဇာႀကီးမားမႈကို အံ့အားသင့္ခဲ့ၾကရသည္ဟု ဆိုသည္။ ဤသို႔ုျဖင့္ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ၿပီး မၾကာမီမွာပင္ “သာသနာပိုင္”ဟူေသာ ဖြဲ႔စည္းပံုကို ပယ္ဖ်က္ခဲ့ၾကသည္။

အတိတ္ကာလမ်ားက ျမန္မာဘုရင္မ်ားက သံဃာမ်ားကို ႀကီးၾကပ္ထိန္းကြပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ သာသနာပိုင္ရာထူးကို ခန္႔အပ္ ခဲ့ၾကၿပီး၊ ရဟန္းေတာ္မ်ား ၀ိနည္းႏွင့္အညီ က်င့္ၾကံေစေရး၊ ဓမၼစာေပ ပို႔ခ်သင္ၾကားေရးအတြက္ တာ၀န္ေပးခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဤတာ၀န္ရွိသူကို ရဟန္းသံဃာမ်ားအားလံုးက လက္ခံခဲ့ၾကသည္ မဟုတ္ပါ။ တိုးတက္သည့္ အယူရွိသည္ဟု ယူဆရသည့္ ေရႊက်င္ဂိုဏ္းက ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကဖူးသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ သံဃာဂိုဏ္းကြဲမ်ားအၾကားတြင္လည္း အျငင္းပြားဖြယ္ကိစၥမ်ား၊ အယူအဆေရးရာကြဲျပားမႈမ်ား ရွိေနခဲ့ၿပီး သံဃာမ်ား အခ်င္းခ်င္းအၾကားတြင္လည္း ဂိုဏ္းအလိုက္ အားၿပိဳင္မႈ ပဋိပကၡမ်ား ရွိခဲ့ၾကသည္။

၁၈ ရာစု ကုန္းေဘာင္မင္းစိုးစံစဥ္ကာလတြင္ ရဟန္းသံဃာမ်ား သကၤန္းမည္သို႔ မည္ပံုစည္းရမည္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ သံဃာ မ်ားအၾကား အခ်င္းမ်ားခဲ့ၾကဖူးသည္။ ဤသို႔အျငင္းပြားခဲ့ၾကေသာ သံဃာဂိုဏ္း ၂ ခုအၾကား တုံဂိုဏ္းႏွင့္ ႐ံုဂိုဏ္းဟူ၍လည္း ေပၚေပါက္ခဲ့ဖူးသည္။

ျမန္မာပညာရွင္ ဦးတင္ေမာင္ေမာင္သန္း၏ မွတ္တမ္းမ်ားအရ ေတာင္ငူမင္းဆက္ႏွင့္ ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္ ကာလမ်ားတြင္ သံဃာဂိုဏ္းတခုခုအေပၚ ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္မႈအေပၚ အေျခခံ၍လည္းသံဃာထုအၾကား အားၿပိဳင္မႈမ်ား ႀကီးထြားခဲ့ဖူးသည္။ ၁၇၈၂ ခုႏွစ္တြင္ ဘိုးေတာ္ဘုရားက ဤအျငင္းပြားေနမႈမ်ားအၾကား ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ရန္ ျဖစ္လာေစခဲ့ၿပီး တုံဂိုဏ္း ဘက္မွ ရပ္တည္ေပးခဲ့ေတာ့သည္။

ၿဗိတိသွ်ကိုလိုနီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလတြင္ ၀ါရင့္အရာရွိတဦးျဖစ္သူ ဗိုလ္မွဴးႀကီး အက္ဒ္၀ပ္ ဆေလဒင္ (Col. Edward Sladen) က သံဃာေတာ္မ်ား၏ စြမ္းပကားကို နားလည္သေဘာေပါက္သူျဖစ္ၿပီး ဗုဒၶဘာသာကို လူမ်ားစုက ကိုးကြယ္ၾကသည့္ ျမန္မာ ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကာလအတြင္း ၿဗိတိသွ်အစိုးရအေနျဖင့္ သံဃာမ်ားႏွင့္ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ရမႈကို ေရွာင္လြႊဲႏိုင္ရန္အတြက္ သာသနာပိုင္စနစ္ကို ျပန္လည္ထားရွိရန္ အၾကံျပဳခဲ့ဖူးေသးသည္။

သာသနာပိုင္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ရသည့္ သံဃာ့အခ်ဳပ္ အႀကီးအမွဴး၏ အခန္းက႑မွာ ရႈပ္ေထြးၿပီး တာ၀န္မ်ားေျမာင္ လွသည္။ သူက ဘုရင္စနစ္ႏွင့္ သံဃာထုအၾကား ဆက္သြယ္ထားသူ ေပါင္းကူးလည္း ျဖစ္သည္။ သာသနာပိုင္ အေနျဖင့္ ၾသဇာတိကၠမႀကီးမားလွၿပီး ရံဖန္ရံခါ တိုင္းေရးျပည္ေရးမ်ားတြင္ပင္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ခြင့္ ရွိသည္။ လူအမ်ား ေလးစား ၾကည္ညိဳၾကသည့္ ဆရာေတာ္တပါးက မင္းတုန္းမင္းကို ၎၏ဆည္ေျမာင္းမ်ား တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လူအမ်ားကို ဆင့္ဆိုခိုင္းေစေနျခင္း ရပ္တန္႔ေစရန္ တိုက္တြန္းႏိုင္ခဲ့သည့္ အစဥ္အလာလည္း ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း လက္ရွိ စစ္အစိုးရက အဓမၼလုပ္အားေပးရန္ ေစခိုင္းေနမႈသည္ ျမန္မာ့ရိုးရာအစဥ္အလာျဖစ္သည္၊ လူအမ်ားအတြက္ ေကာင္းက်ဳိးကုသိုလ္ျဖစ္ေစသည္ဟု ဆင္ေျခေပးေျပာဆိုေနျခင္းမွာ အထူးကြဲလြဲေနၿပီး ပ်က္ရယ္ျပဳဖြယ္ေကာင္းေသာ ကိစၥလည္း ျဖစ္ေနသည္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ဗုဒၶဘာသာကို ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူ ယခင္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏု အုပ္စိုးစဥ္ ကာလမ်ားမွလြဲ၍ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ သံဃာအမ်ား၏ ၾသဇာသက္ေရာက္ႏိုင္မႈမွာ က်ဆင္းသြားခဲ့သည္ဟု ဆိုႏိုင္သည္။

ဦးႏုကိုယ္ႏႈိက္က အႀကိမ္ႀကိမ္သကၤန္းစည္း ရဟန္းခံခဲ့ဖူးသူျဖစ္သကဲ့သို႔ ၎၏ ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္အတြက္ ဗုဒၶ ဘာသာကို ေကာင္းစြာ အသံုးခ်ႏိုင္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ သူ၏အစိုးရလက္ထက္တြင္ ဆဌမသံဃာရတနာတင္ပြဲကို ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ စီစဥ္ က်င္းပႏိုင္ခဲ့ၿပီး သူက ဗုဒၶသာသနာ့ေကာင္စီကို ဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့သူလည္း ျဖစ္သည္။

ဦးတင္ေမာင္ေမာင္သန္းက သူ၏ “ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ သံဃာထုအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားႏွင့္ သာသနာျပန္လည္ထြန္း သစ္ေစမႈ။ သမိုင္းအစဥ္အလာႏွင့္ လက္ေတြ႔က်င့္သံုးေနမႈမ်ား” (Sangha Reforms and Renewal of Sasana in Myanmar: Historical Trends and Comtemporary Practice) ဟူေသာ စာအုပ္တြင္ ေရးသားခဲ့ရာ၌ “ဂိုဏ္းကြဲမ်ား အမ်ဳိးမ်ဳိးတည္ရွိေနမႈေၾကာင့္ ဦးႏုအေနျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္၏ အထက္အေဆာက္အဦ ဖြဲ႔စည္းပံုတြင္ စနစ္တက် ထည့္သြင္းဖြဲ႔စည္းႏိုင္ရန္ႏွင့္ ၁၉၅၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆဌမသံဃာရတနာတင္ပြဲကို က်င္းပႀကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း ထိေရာက္ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါ” ဟု သံုးသပ္ေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ထို႔အျပင္ ဦးႏုက ၁၉၆၁ ခုႏွစ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာကို ႏိုင္ငံေတာ္ဘာသာအျဖစ္ ျပဌာန္းရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါေသးသည္။ ဤႀကိဳးပမ္း မႈကို လြဲမွားေသာႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မႈအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကၿပီး ေနာက္တႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းက စစ္အာဏာသိမ္းကာ ဦးႏုကိုဖယ္ရွားခဲ့ေသာေၾကာင့္ လက္ေတြ႔ ဆက္လက္၍ အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏိုင္ဘဲ ရွိခဲ့ပါေတာ့သည္။

ဦးေန၀င္းက ရဟန္းသံဃာမ်ားကို ၎၏အတိုက္အခံျဖစ္လာႏိုင္သူမ်ားဟု သတ္မွတ္ထားခဲ့ၿပီး ရဟန္းသံဃာမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ရန္ မတူကြဲျပားေသာနည္းဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၀ ခုႏွစ္မ်ားအလယ္ပိုင္းကာလတြင္ စစ္အစိုးရက သံဃာ့စံုညီ ညီလာခံကို ေခၚယူက်င္းပေပးခဲ့ၿပီး ရဟန္းသံဃာမ်ားကို သံဃာ့မွတ္ပံုတင္ကတ္ျပားမ်ား ထုတ္ေပးခဲ့သည္။ ရဟန္းပ်ဳိမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္မ်ားက ဤအစည္းအေ၀းႏွင့္ ခပ္ကြာကြာေနခဲ့ၾကပါသည္။

၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ ႏိုင္ငံေတာ္သံဃာ့ မဟာနာယကအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းမၿပီးစီးမီကာလအထိ ဦးေန၀င္းက သံဃာမ်ားကို ေကာင္းစြာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္သည္ဟု မဆိုႏိုင္ခဲ့ပါ။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ သံဃာမ်ားကို သိကၡာခ် ၾသဇာက်ဆင္းေစရန္အတြက္ စနစ္တက် စီမံေဆာင္ရြက္ထားေသာ လႈပ္ရွားမႈမ်ားကိုလည္း ေဆာင္ရြက္လာခဲ့ပါသည္။ ဤစီမံကိန္းမ်ားအနက္မွတခုမွာ ၾသဇာတိကၠမ ႀကီးမားေသာ ဆရာေတာ္သံဃာေတာ္မ်ားကို သိကၡာက်ဆင္းေစရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္ၿပီး သိမ္ျဖဴဆရာေတာ္ကို အမ်ဳိးသမီးတဦးႏွင့္ ၿငိစြန္းသည္ဟု စြပ္စြဲကာ သိကၡာခ်လူ၀တ္လဲေစခဲ့ပါသည္။

ဤစီမံခ်က္ မေဆာင္ရြက္မီကာလအတြင္းတြင္ အစိုးရ၏ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိမ်ား၊ သတင္းေပးမ်ားက ရဟန္းမ်ားအျဖစ္ အေယာင္ေဆာင္၍ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းမ်ားအတြင္း ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္ကာ ရဟန္းမ်ားႏွင့္ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္မ်ား၏ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို စုေဆာင္းရယူေစခဲ့ပါသည္။

ဦးႏုက ၁၉၄၇ ခုႏွစ္တြင္ ၀ိပႆနာတရားက်င့္စဥ္မ်ား သင္ၾကားေပးပါရန္ ဖိတ္ၾကားခံခဲ့ရေသာ ႏိုင္ငံတကာအလယ္တြင္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည့္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ အပါအ၀င္ အျခားထင္ရွားသည့္ သံဃာမ်ားကိုလည္း ဤစီမံခ်က္တြင္ ပစ္မွတ္ထားေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။

မႏုႆေဗဒပညာရွင္ ဂုစတပ္ ေဟာက္တ္မင္း (Gustaaf Houtmann) က သူ၏ “ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပဋိပကၡႏိုင္ငံေရးတြင္းရွိ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ယဥ္ေက်းမႈ” (Mental Culture in Burmese Crisis Politics) ဆိုေသာ စာတမ္းတြင္ ေဖာ္ျပေရးသားခဲ့ရာ၌ ျမန္မာအစိုးရအေနျဖင့္ “မဟာစည္ဆရာေတာ္ကို သိကၡာခ်ရန္ ရည္ရြယ္ျဖန္႔ခ်ိေသာ စာရြက္စာတမ္းမ်ား၌ ဆရာေတာ္က နတ္ကိုးကြယ္ေၾကာင္း စြပ္စြဲထားၿပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္၌ တဖက္ကမ္းတတ္ကၽြမ္းသူ ႀတိပိဋက မင္းကြန္း ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးကိုလည္း ရဟန္းျပဳၿပီး ၂ ႏွစ္အၾကာတြင္ မေလွ်ာ္ကန္ေသာျဖစ္ရပ္ က်ဴးလြန္ပတ္သက္မႈရွိခဲ့ေၾကာင္း စြပ္စြဲ အပုတ္ခ်ခဲ့သည္” ဟု ေရးသားထားခဲ့သည္။ အမွန္မွာ ဤဆရာေတာ္ ၂-ပါးလံုးက စစ္အစိုးရႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ စြပ္စြဲခံခဲ့ရျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ သမိုင္းပညာရွင္အမ်ားစုက ဆိုခဲ့ၾကရာတြင္ အစိုးရက စြပ္စြဲအေရးယူခံခဲ့ၾကရေသာ ရဟန္းမ်ားမွာ အမွန္ပင္ မေကာင္းေက်ာ္ေစာမႈမ်ားတြင္ ပတ္သက္ခဲ့မႈရွိေၾကာင္း၊ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၊ သီလရွင္မ်ားႏွင့္ ၿငိစြန္း ပတ္သက္ခဲ့မႈရွိေၾကာင္းလည္း မွတ္တမ္းျပဳေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါသည္။

အစုိးရက ေဆာင္ရြက္ေသာစီမံခ်က္မ်ားသည္ တခါတရံတြင္ ထူးထူးဆန္းဆန္း ႏိုင္လွပါသည္။ ေကာလာဟလကို အရင္ ထုတ္လႊင့္ၿပီးမွ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ေလ့ရွိသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ရန္ကုန္ရွိ ဘုန္းႀကီးတပါးျဖစ္သူ ဦးလာဘဆိုလွ်င္ လူသားစားသူဟူ၍လည္း ထုတ္လႊင့္ ေက်ာ္ေစာေစခဲ့ပါသည္။ အျခားေသာ ေက်ာ္ၾကားသည့္ ရဟန္းသံဃာမ်ားမွာလည္း ဤသို႔မေကာင္းသတင္း ထုတ္လႊင့္ေက်ာ္ေစာခံၾကရၿပီး လူ၀တ္လဲ သိကၡာခ်ခံရျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အိမ္နီးခ်င္းထိုင္းႏိုင္ငံသို႔ ထြက္ေျပးၾကရျခင္းမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ ဦးေန၀င္းက “သံဃာထုအတြင္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး”စီမံခ်က္ကို ေအာင္ျမင္စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး “သံဃာ့သန္႔စင္ေရးစီမံကိန္း” ဟု လူသိမ်ားခဲ့ပါသည္။

သံဃာ့နာယကအဖြဲ႔ ဖြဲ႔စည္းၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရက သက္ႀကီး၀ါႀကီးဆရာေတာ္တခ်ဳိ႕၏ ေထာက္ခံမႈ ရရွိလာေအာင္ စည္းရံုးႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဦးေန၀င္းက ဗုဒၶဘာသာကို ေလးေလးနက္နက္ သက္၀င္ယံုၾကည္သူဟူ၍ ဟန္ေဆာင္ ေနခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ သူအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့စဥ္ ၂၆ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္းတြင္ သံဃာ့အစည္းအေ၀းမ်ား၌ ပါ၀င္တက္ေရာက္သည္ကို ေတြ႔ျမင္ရခဲပါသည္။ လက္ရွိ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ မတူေသာအခ်က္မွာ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ားႏွင့္ အတူယွဥ္တြဲ၍ ေဖာ္ျပျခင္းမ်ဳိး ေတြ႔ျမင္ရခဲလွပါသည္။

သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ လူထုအံုႂကြမႈကာလအတြင္းတြင္ သူဦးေဆာင္သည့္အစိုးရက ႏိုင္ငံအတြင္းတရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈျပန္လည္ရရွိေစေရးအတြက္ သံဃာ့မဟာနာယကအဖြဲ႔ကို အကူအညီေတာင္းခံခဲ့ဖူးၿပီး သက္ႀကီး၀ါႀကီး ဆရာေတာ္မ်ားက ရုပ္ျမင္သံၾကားေရွ႕ထြက္ကာ တိုင္းျပည္ျပန္လည္ေအးခ်မ္းေစေရးအတြက္ ေမတၱာရပ္ခံခဲ့ၾကပါသည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္း ပစ္ခတ္ေခ်မႈန္းသတ္ျဖတ္မႈမ်ား ၿပီးသည့္အခါ ရဟန္းေတာ္မ်ားက အသက္မ်ား ဆံုးရႈံးေသေၾကၾကရသည့္အတြက္ ၀မ္းနည္းေၾကာင္းေျပာဆိုခဲ့ၾကၿပီး စစ္အစိုးရကိုလည္း မင္းက်င့္တရား ၁၀ ပါးႏွင့္အညီ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ပါရန္ ပန္ၾကားခဲ့ၾကရာ ျမင္ရသူအမ်ားက အံ့အားသင့္ခဲ့ၾကရပါသည္။ ဤ သံဃာေတာ္မ်ား၏ ေမတၱာ ရပ္ခံမႈက လူထုအတြင္းဆူပြက္ေနေသာ စိတ္ကို မၿငိမ္းေအးေစခဲ့ပါ။ သို႔ေသာ္လည္း ဤဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား ေျပာဆိုခဲ့ၾက သည့္ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္ေၾကာင့္ “မင္းက်င့္တရား ၁၀ ပါး” ကို လူအမ်ား ျပန္လည္အမွတ္ရေစခဲ့ၿပီး ဦးေန၀င္းကိုလည္း မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တဦးသဖြယ္ က်င့္ၾကံရန္ သတိေပးသည့္ႏွယ္ ရွိခဲ့ပါသည္။

ၾသဂုတ္လ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ လုပ္သားျပည္သူ႔ေန႔စဥ္သတင္းစာက ေဖာ္ျပရာ၌ “ရဟန္းသံဃာ အပါး ၁,၅၀၀ ခန္႔က ရန္ကုန္ ၿမိဳ႕တြင္း စီတန္းလမ္းေလွ်ာက္ခဲ့ၾကၿပီး ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆးရံုႀကီး အေရးေပၚလူနာဌာနေရွ႕တြင္ စုရံုးခဲ့ၾကသည္။ ဒီမိုကေရစီ အေရး လႈပ္ရွားမႈအတြင္း က်ဆံုးသြားရသူ ရဟန္း၊ အလုပ္သမား၊ ေက်ာင္းသား ျပည္သူမ်ားအတြက္ ေမတၱာသုတ္ရြတ္ဆို ဆုေတာင္းေပးခဲ့ၾကသည္”ဟု ေရးသားခဲ့ပါသည္။ ဆႏၵျပသူမ်ားအတြင္းတြင္ အသက္အရြယ္အားျဖင့္ ငယ္ရြယ္ေသာရဟန္းပ်ဳိ အမ်ားအျပားလည္း ပါ၀င္လႈပ္ရွား ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါသည္။

ျမန္မာျပည္သူ အမ်ားစုအတြက္မူ ဒီမိုကေရစီေတာ္လွန္ေရးမွာ မၿပီးဆံုးေသးေသာ တိုက္ပြဲျဖစ္သည္ဟု ယူဆထားၾကသည့္ အျပင္ သံဃာထုအၾကားႏွင့္ စစ္အစိုးရတြင္လည္း တင္းမာမႈမ်ား ႀကီးထြားရွင္သန္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။

ဦးေန၀င္း၊ ဦးႏုတို႔ႏွင့္ မတူေသာအခ်က္မွာ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ အာဏာရယူခဲ့ၾကေသာ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သံဃာထုကို ဆြဲေဆာင္သိမ္းသြင္းႏိုင္ရန္အတြက္ ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္းပင္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ သူတို႔က သံဃာထုကိုကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္သည့္သူမ်ားသဖြယ္ ဟန္ေဆာင္ေျပာဆိုခဲ့ၾကေသာ္လည္း အမွန္ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ သံဃာထု၏ ေထာက္ခံခ်က္ ျဖင့္ ႏိုင္ငံေရးတရား၀င္မႈ တည္ေဆာက္လိုျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

စစ္အစိုးရက အလွဴအတန္းျပဳသည့္ အခမ္းအနားမ်ားကို အႀကီးအက်ယ္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး သံဃာမ်ားကို ဆြမ္းႏွင့္ အျခား တန္ဖိုးႀကီးပစၥည္းမ်ား လွဴဒါန္းဆက္ကပ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားက တိုင္းျပည္အတြင္း ျပန္လည္ တည္ေဆာက္မြမ္းမံေရး စီမံခ်က္မ်ားကိုလည္း ျပဳလုပ္၍ အႀကီးအက်ယ္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိခဲ့ၾကသည္။ မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ မေက်နပ္ အံုႂကြလိုေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားႏွင့္ အာဏာပိုင္မ်ားအၾကား ပဋိပကၡမ်ား၊ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈမ်ားက ဆက္လက္ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ မႏၲေလး၌ စစ္တပ္က လူအုပ္စုအတြင္းသို႔ ပစ္ခတ္ႏွိမ္နင္းခဲ့ျပန္ၿပီး ရဟန္းေတာ္တခ်ဳိ႕ အပါအ၀င္ လူတခ်ဳိ႕ လည္း ေသဆံုးခဲ့ရသည္။ စစ္တပ္၏ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈကို ေဒါသအမ်က္ထြက္ၾကၿပီး မႏၲေလးရွိ ရဟန္းသံဃာမ်ားက ပတၱနိကၠဳဇၨနကံေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။ စစ္တပ္အတြင္းရွိ တပ္မေတာ္သားမ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏မိသားစု၀င္မ်ားမွ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ား လက္ခံရန္ ျငင္းပယ္ျခင္းျဖင့္ ဆႏၵျပၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ယခုတႀကိမ္တြင္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ေျမလတ္ပိုင္းရွိ ပခုကၠဴၿမိဳ႕တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ဆႏၵျပၾကေသာ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို အာဏာပိုင္မ်ားက ႐ိုက္ႏွက္ခဲ့ၾကၿပီးေနာက္ပိုင္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ေဒသအႏွံ႔တြင္ သံဃာမ်ားက အလားတူကံေဆာင္ပြဲမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျပန္သည္။

ရဟန္းေတာ္မ်ားက ပတၱနိကၠဳဇၨနကံေဆာင္ရန္ အေၾကာင္း (၈) ခ်က္ရွိသည္။ ရဟန္းေတာ္တို႔အား ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစရန္၊ မတိုးပြားေစရန္ လုံ႔လျပဳျခင္း၊ သံဃာအခ်င္းခ်င္း စိတ္၀မ္းကြဲျပားေအာင္လုပ္ျခင္း၊ ဘုရား၊ တရားေတာ္ႏွင့္ သံဃာမ်ား၏ ဂုဏ္ကိုေသးသိမ္ေအာင္ ေစာ္ကားျခင္းတို႔ပါ၀င္ၿပီး ဤျပစ္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ပါက သံဃာမ်ားက ကံေဆာင္၍ တုံ႔ျပန္ေဆာင္ရြက္ ခြင့္ရွိသည္။

ဤသို႔ က်ဴးလြန္ေစာ္ကားခံရေသာ ရဟန္းက က်ဴးလြန္သူ သို႔မဟုတ္ အာဏာပိုင္မ်ားထံမွ သံဃာမ်ားအေပၚ ေစာ္ကား က်ဴးလြန္ခဲ့မႈအတြက္ လံုေလာက္ေသာ ေက်ေအးႏိုင္ဖြယ္ ေတာင္းပန္မႈရွိလာပါက သံဃာမ်ား အေနျဖင့္ “ပတၱနိကၠဳဇၨနကံ” ေဆာင္ေနျခင္းကို ျပန္လည္ ႐ုပ္သိမ္းႏိုင္ပါသည္။ ဤသို႔ ကံေဆာင္မႈ ျပန္လည္ရုပ္သိမ္းရန္အတြက္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမွာ အနည္းဆံုး သံဃာ ၄ ပါးစံုညီ သိမ္၀င္၍ ကမၼ၀ါစာဖတ္ကာ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းႏိုင္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အခ်ဳိ႕ေသာရဟန္းေတာ္မ်ားက ၁၉၉၀ ခုႏွစ္က ေဆာင္ခဲ့ေသာ ပတၱနိကၠဳဇၨနကံေဆာင္မႈသည္ ဆက္လက္ သက္၀င္ေနေသးေၾကာင္း ယံုၾကည္ထားၾကၿပီး ထိုအခ်ိန္မွစ၍ ယခုတိုင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ ေက်ေအးဖြယ္ ေတာင္းပန္မႈ ျပန္လည္ရရွိခဲ့ျခင္း မရွိေသးပါ။ အၾကမ္းဖက္ ၿဖိဳခြဲမႈႏွင့္သာ ၾကံဳခဲ့ၾကရပါသည္။ ထိုအခ်ိန္က ရဟန္းသံဃာမ်ားက စစ္အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔မိသားစုမ်ား က်င္းပသည့္ ဘာသာေရးအခမ္းအနားမ်ားသို႔ ႂကြရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့ၾကပါသည္။

ျဖစ္ရပ္တခုတြင္ ေနာက္ပိုင္း ကုန္သြယ္ေရး၀န္ႀကီးျဖစ္လာသူ၊ ထိုအခ်ိန္က မႏၱေလးတိုင္း စစ္တိုင္းမွဴး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ထြန္းၾကည္က ၀ါေတာ္ရဆရာေတာ္မ်ားႏွင့္ သံဃာမ်ားကို ဘာသာေရးအခမ္းအနားတခုသို႔ ဖိတ္ၾကားခဲ့ေသာ္လည္း၊ သံဃာအမ်ားက ျငင္းဆန္၍ မတက္ေရာက္ဘဲ ေနခဲ့ၾကသည္။ ထိုအခါမွ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားက သံဃာမ်ား၏ သပိတ္ေမွာက္ ကံေဆာင္မႈကို အေလးအနက္ထားလာၾကၿပီး ေနာက္ပိုင္း တုံ႔ျပန္ၿဖိဳခြဲႏိုင္ရန္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသည္။

မႏၲေလးတၿမိဳ႕တည္းတြင္ပင္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္း (၁၃၀) ကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းခဲ့ၿပီး သံဃာမ်ားကို ဖမ္းဆီး၊ လူ၀တ္လဲ ေထာင္ခ်ခဲ့သည္။ တႏုိင္ငံလံုး အတိုင္းအတာအရ သံဃာအပါး (၃၀၀) ေက်ာ္မွာ လူ၀တ္လဲခံရကာ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံခဲ့ ရသည္။

ထိုသံဃာမ်ားက လူ၀တ္လဲခံရ၍ အက်ဥ္းေထာင္၀တ္စံုျဖင့္ ရွိေနေစကာမူ၊ သံဃာအျဖစ္ တရား၀င္သတ္မွတ္မခံရဘဲ ပယ္ဖ်က္ခဲ့ေစကာမူ၊ ၎ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရသူ သံဃာမ်ားက ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ အက်င့္သိကၡာအတိုင္း ဆက္လက္ က်င့္သံုး၍ ေထာင္တြင္း၌ ေနထိုင္ခဲ့ၾကပံုကိုလည္း အတူေနထိုင္ခဲ့ၾကရသူ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းမ်ားက ျပန္ေျပာင္း ေျပာျပ ၾကပါသည္။

ဗုဒၶစာေပက်မ္းဂန္ ႏွံ႔စပ္တတ္ကၽြမ္းသည့္ ဦးသုမဂၤလကဲ့သို႔ေသာ လူအမ်ားေလးစားၾကည္ညိဳခံရသည့္ ဆရာေတာ္ႀကီး ၈ ပါး အပါအ၀င္ အျခားသံဃာမ်ားလည္း ဤသံဃာ့သပိတ္ ၿဖိဳခြဲမႈတြင္ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည္။ ဆရာေတာ္ဦးသုမဂၤလကိုမူ ေထာင္ဒဏ္ ၈ ႏွစ္ အျပစ္ခ်မွတ္ခဲ့သည္။

ရဟန္းေတာ္မ်ားကို အတင္းအက်ပ္ လူ၀တ္လဲေစ႐ံုမွ် မကဘဲ အျဖဴေရာင္ေထာင္၀တ္စံုမ်ားကို ၀တ္ေစကာ ၎သံဃာမ်ား ၏ အမည္ရင္း ဘြဲ႔အမည္မ်ားအစား အက်ဥ္းေထာင္အတြင္း လူအမည္မ်ားေပး၍ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္း သားေဟာင္းမ်ားက ျပန္လည္ေျပာျပခဲ့ၾကသည္။

၁၉၉၁ ခုႏွစ္၊ သံဃာ့သပိတ္ကို အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြဲၿပီး တႏွစ္အၾကာတြင္ ထိုအခ်ိန္က စစ္အစိုးရအႀကီးအကဲျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ မွဴးႀကီး ေစာေမာင္လည္း အာ႐ံုေၾကာခ်ဳိ႕ယြင္းကာ က်န္းမာေရးအေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ အနားယူခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဗုဒၶဘာသာ သက္၀င္ယံုၾကည္ၾကသည့္ ျမန္မာအမ်ားစုကမူ ရဟန္းေတာ္မ်ားကို ေစာ္ကားျပဳမူသည့္အတြက္ ကံထိုက္သည္၊ ျပစ္ဒဏ္သင့္ခံရသည္ဟု ယခုတိုင္ ယံုၾကည္ေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။

၁၉၉၀ ခုႏွစ္ သံဃာ့သပိတ္ၿဖိဳခြဲမႈေၾကာင့္ သံဃာထုအတြင္းလည္း အကြဲအၿပဲမ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့ရသည္။ ကြယ္လြန္ၿပီျဖစ္သူ မင္းကြန္းဆရာေတာ္က ထိုအခ်ိန္က ႏိုင္ငံေတာ္သံဃာ့မဟာ နာယကအဖြဲ႔၏ အတြင္းေရးမွဴးဆရာေတာ္ျဖစ္ၿပီး သူတို႔၏ သံဃာ့ကံေဆာင္မႈကို ဆရာေတာ္ႀကီးက မေထာက္ခံသည့္အတြက္ ေလွာင္ေျပာင္သေရာ္မႈမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ မင္းကြန္း ဆရာေတာ္ႀကီးကို “ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွဴးႀကီး မင္းကြန္းဆရာေတာ္” ဟု ေလွာင္ေျပာင္ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကၿပီး မႏၲေလးရွိ ဘုန္းေတာ္ႀကီး ေက်ာင္းတခုသို႔ ဆရာေတာ္ႀကီးႂကြလာစဥ္ ရဟန္းပ်ဳိမ်ားက စစ္ပံုစံျဖင့္ အေလးျပဳခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုပါသည္။

ယေန႔ကာလတြင္ အံုႂကြဆူပူလိုၾကေသာ ရဟန္းပ်ဳိမ်ားက သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ေထာင္အက်ခံရန္ စဥ္းစားပိုင္းျဖတ္ထားသည့္ အခ်ိန္၌ သက္ေတာ္ရ၀ါေတာ္ရ ဆရာေတာ္မ်ားက စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားထံမွ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ား လက္ခံယူေနၾကရင္း အစိုးရ၏ အသံုးခ်ခံမ်ား ျဖစ္ေနၾကရပါသည္။ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနသည့္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားထံမွ လွဴဖြယ္ပစၥည္းမ်ားကို လက္ခံ၍ ဤသက္ေတာ္ရ ဆရာေတာ္၊ ရဟန္းေတာ္မ်ားက ၎တို႔ကို ခ်ီးေျမႇာက္ေနၾကသည့္အခ်ိန္၌ ျပည္သူလူထု၏ ၾကံဳေတြ႔ ခံစားေနရေသာ ဒုကၡမ်ားကို ကိုယ္စားျပဳေျပာဆိုရန္ မဆိုထားႏွင့္ သံဃာထု၏ အက်ဳိးအတြက္ ကိုယ္စားျပဳ မေျပာဆို ၾကေတာ့ဘဲ ေရွာင္ဖယ္ေနၾကပါေတာ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္၊ သက္ေတာ္၀ါေတာ္ရ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ား ႏွင့္ ရဟန္းပ်ဳိတို႔၏အၾကား မလႊဲမေရွာင္သာ ကြာဟခ်က္ႀကီးမား၍ လာပါေတာ့သည္။

မည္သို႔ျဖစ္ေစ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားအေနျဖင့္ လြယ္လြယ္ႏွင့္ အေလွ်ာ့ေပးၾကလိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။ တခ်ိန္က လူထုကို စည္းရံုး သိမ္းသြင္းႏိုင္ရန္အတြက္ တရုတ္ႏိုင္ငံမွ ဗုဒၶစြယ္ေတာ္ကို ငွားရမ္း၍ ႏိုင္ငံအတြင္း လွည့္လည္ႂကြခ်ီေစခဲ့ပါေသးသည္။ ထို႔အျပင္ ကမၻာ့ဗုဒၶဘာသာညီလာခံကိုလည္း ကမကထျပဳ က်င္းပေပးခဲ့ပါေသးသည္။

၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေရႊတိဂံုဘုရားထီးေတာ္ကို ျပန္လည္ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ၿပီး ေဒသအတြင္း ငလွ်င္ငယ္မ်ား လႈပ္ေနစဥ္ကာလတြင္ပင္ ထီးေတာ္ကို ျဖဳတ္ခ်ျပဳျပင္ခဲ့ပါေသးသည္။ ေဒသခံမ်ား၏ အဆိုအရ ဤသို႔ထီးေတာ္ျဖဳတ္ခ်ခဲ့သည့္ အေပၚ ေရႊတိဂံုဘုရားေစာင့္နတ္မ်ားက မႏွစ္သက္ၾက၍ ငလွ်င္လႈပ္သည္ဟုလည္း ဆိုၾကပါေသးသည္။ သို႔ ေသာ္လည္း ဤသို႔ထီးေတာ္ျဖဳတ္ခ်၍ ျပဳျပင္မြမ္းမံခဲ့ျခင္းျဖင့္ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားအေပၚ ျပည္သူလူထုေထာက္ခံမႈ ထူးျခား တိုးတက္ ရရွိမလာေစခဲ့ပါ။

စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားက သံဃာထုႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္လည္းေကာင္း၊ အတိုက္အခံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံရာတြင္လည္းေကာင္း ေသြးခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မူ၀ါဒကို ခ်မွတ္က်င့္သံုးခဲ့ၾကသည္။

၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္က သံဃာထုအၾကားသို႔ စိမ့္၀င္ထိုးေဖာက္၍ အဖ်က္အေမွာင့္လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ရန္ ႀကံစည္ေနေၾကာင္း စစ္အစိုးရက စြပ္စြဲေနပါေသးသည္။ ထို႔အျပင္ စစ္အစိုးရက ဒီမိုကေရစီအတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ သံဃာေတာ္မ်ား တပူးတြဲတြဲ ျမင္ေတြ႔ရျခင္းကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ႏိုင္ဘဲ ရွိခဲ့ပါသည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ႏိုင္ငံေရးၾသဇာႀကီးထြားေနမႈကို ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ရန္အတြက္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ စစ္အစိုးရက လန္ဒန္ ၿမိဳ႕တြင္ သီတင္းသံုးေနသည့္ နာမည္ႀကီးဆရာေတာ္ ေဒါက္တာ ေရ၀တဓမၼကို အတိုက္အခံေခါင္းေဆာင္ ထိန္းသိမ္းခံေန ရစဥ္ အတြင္း လာေရာက္ေတြ႔ဆံုခြင့္ ျပဳခဲ့ပါေသးသည္။ ဆရာေတာ္ ေရ၀တဓမၼက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား အၾကား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပးမည္ဟု ေၾကျငာခဲ့ၿပီး ဆရာေတာ္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ ထိပ္ပိုင္း စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား ကူးလူးဆက္ဆံ၍ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါေသးသည္။ သို႔ေသာ္လည္း သူ၏ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား ေအာင္ျမင္မႈ မရႏိုင္ဘဲ ေနာက္ဆံုး လန္ဒန္ၿမိဳ႕သို႔ ျပန္ႂကြခဲ့ရပါေတာ့သည္။ ေလ့လာေ၀ဖန္ေနသူမ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္မွာ စစ္အစိုးရက ဆရာေတာ္ ဦးေရ၀တကို အသံုးခ်၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ႏိုင္ငံေရးစြန္႔လႊတ္သြားေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္ ဟု ျမင္ၾကပါသည္။

သို႔ေသာ္ ရယ္ဖြယ္ေကာင္းေသာကိစၥမွာ စစ္အစိုးရေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို ကြန္ျမဴနစ္ဟု စြပ္စြဲခဲ့ၿပီး ဘာသာတရားအေပၚ ေလးစားၾကည္ညိဳမႈမရွိသူဟုလည္း လူသိရွင္ၾကားစြပ္စြဲခဲ့ပါေသးသည္။ အေၾကာင္းက ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္က တရားပြဲတခုတြင္ “လူသားအားလံုးလည္း ႀကိဳးစားလွ်င္ ယခုဘ၀အတြင္း၌ပင္ ဘုရားျဖစ္ႏိုင္သည္” ဟု ေျပာဆိုခဲ့မႈ အေပၚ ရည္ၫႊန္းစြပ္စြဲျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။

ပထမအႀကိမ္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ခ်ခံရၿပီးေနာက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုကို ျပန္လႊတ္ေပးခဲ့သည့္ေနာက္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကရင္ျပည္နယ္သို႔ ခရီးထြက္ခဲ့ရာ ေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိမ်ား အမ်က္ထြက္ခဲ့ၾကရပါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က တန္ခိုးၾသဇာႀကီးလွသည့္ သာမညဆရာေတာ္ကို ဆည္းကပ္ကုသိုလ္ျပဳႏိုင္ရန္ ခရီးထြက္ခဲ့ေသာေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။

အစဥ္အလာအရဆိုလွ်င္ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားက ႏိုင္ငံေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူမ်ားအတြက္ ခိုလႈံပုန္းေအာင္းရာေနရာ ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္လည္း ရဟန္းသံဃာမ်ားက စစ္ေထာက္လွမ္းေရး မ်ား၏ရန္မွ ေရွာင္တိမ္းေျပးလႊားေနၾကရသူမ်ားအတြက္ ခိုလႈံခြင့္ ျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

တႀကိမ္တြင္ စစ္အစိုးရက အတိုက္အခံမ်ားကို ရဟန္းခံရွင္ျပဳခြင့္ မျပဳရန္ တားဆီးကန္႔သတ္ခ်က္ပင္ ျပဳခဲ့ပါေသးသည္။ ေက်ာင္းသား အမ်ားစုရွိရာ တကၠသိုလ္ႏွင့္ ေက်ာင္းမ်ားကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့သကဲ့သို႔ပင္ ႏိုင္ငံေရးအရ တက္ႂကြထက္သန္ေသာ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းမ်ားကိုလည္း စစ္အစိုးရက အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ၾကပါသည္။

သာမညေတာင္ေပၚတြင္ သီတင္းသံုးသည့္အတြက္ “သာမည ဆရာေတာ္”ဟု လူအမ်ားက ေလးစားၾကည္ညိဳၾကသည့္ ဆရာေတာ္ ဘဒၵႏၲ ၀ိနိယက ေဒသအတြင္းရွိ ျပည္သူမ်ားကို ကူညီေပးႏိုင္ရန္ အတြက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံခ်က္မ်ား ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ ရြက္ေပးခဲ့ေသာ္လည္း စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားက မရႈစိမ့္ဘဲ အေႏွာင့္အယွက္ေပး ဟန္႔တားခဲ့ၾက ပါေသးသည္။

လူအမ်ားက ဆရာေတာ္ကို တန္ခိုးသိဒၶိေပါက္သည္ဟု လက္ခံယံုၾကည္ကိုးကြယ္ၾကသည့္နည္းတူ စစ္အာဏာပိုင္မ်ားထံ ဒူးမေထာက္ မရိုက်ဳိးေသာ ဆရာေတာ္၏ ရပ္တည္ခ်က္ေၾကာင့္လည္း ပို၍ၾကည္ညိဳၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္က တန္ခိုးထြားခဲ့ သည့္ ေထာက္လွမ္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ၫြန္႔က ဆရာေတာ္ထံသို႔ တန္ဖိုးႀကီးကားတစီးလွဴသည္ကိုလည္း ဆရာေတာ္က လက္မခံ ျငင္းပယ္ခဲ့ပါသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ၫြန္႔သည္လည္း သာမညဆရာေတာ္ကို ၀ယ္ယူစည္း႐ံုးရန္ မစြမ္းႏိုင္ခဲ့ပါ။

ျမန္မာစစ္အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဗုဒၶဘာသာ စြဲစြဲျမဲျမဲ သက္၀င္ယံုၾကည္သူမ်ားဟု ယူဆလွ်င္ အမွားႀကီးမွားပါလိမ့္မည္။ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ မိသားစု၀င္မ်ားက ဗုဒၶဘာသာက်င့္စဥ္မ်ားထက္စာလွ်င္ ေဗဒင္ကိန္းခန္း၊ ယၾတာမ်ား၌သာ ပိုမိုအားကိုး ယံုၾကည္ၾကပါသည္။ သူတို႔က တန္ခိုးၾသဇာတက္ေစေသာ အေဆာင္လက္ဖြဲ႔မ်ား၊ ဆင္ျဖဴေတာ္ စသျဖင့္ ကိုသာ ပိုမိုတန္ဖိုးထားေနၾကၿပီး ေဗဒင္ဆရာမ်ားထံမွ အၾကံရယူေဆာင္ရြက္ေနခဲ့ၾကပါသည္။

သူေတာ္ခ်င္းခ်င္း သတင္းေလြ႔ေလြ႔ဆိုသကဲ့သို႔ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ သူတို႔၏ ေဗဒင္အခါေပးဆရာမ်ားက တပူးတြဲတြဲရွိၾကၿပီး က်သည့္အခါတြင္လည္း အတူက်ရႈံးရသည္ကိုလည္း ေတြ႔ၾကရပါသည္။ အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးေန၀င္း၏မိသားစုကို ႏိုင္ငံေတာ္ သစၥာေဖာက္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲအျပစ္ေပးခဲ့ၿပီးသည့္ေနာက္ပိုင္း ၎တို႔၏ အခါေပးေဗဒင္ဆရာ ေအာင္ပြင့္ေခါင္ကိုလည္း ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်ခံခဲ့ရပါသည္။

ယခင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္းႏွင့္ စစ္ေထာက္လွမ္းေရး အႀကီးအကဲျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ၫြန္႔ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္တြယ္ ဖယ္ရွားျဖဳတ္ခ် ခံရၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ၎၏အခါေပးဆရာ ဘိုးေတာ္သန္းလွသည္လည္း ေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ်ခံခဲ့ရပါေတာ့သည္။

ျမန္မာ စစ္အစိုးရ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားေစရန္ ျမႇင့္တင္ႀကိဳးပမ္းေနၾကသည္ဟု ဆိုလွ်င္ျဖင့္ ယံုၾကည္ရန္ အေတာ္ခက္ခဲပါလိမ့္မည္။ သူတို႔က ဘုရားတည္ၾကသည့္အခ်ိန္၊ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ား တည္ေဆာက္ၾကည္ညိဳ ၾကသည့္ အခ်ိန္၌ပင္ သူတို႔၏အလွဴက ေဗဒင္ကိန္းခန္းမ်ားအရ ယၾတာေခ်ျခင္း ျဖစ္ေနတတ္ၾကပါသည္။

ေလယာဥ္ပ်ံေပၚတြင္ သစ္သားျမင္းရုပ္ကို စီး၍ ေမြးရပ္ဇာတိၿမိဳ႕ကို ၉ ႀကိမ္ပတ္ရန္အတြက္ ယခင္အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးေန၀င္းကို မည္သူက အၾကံေပးခဲ့ပါသနည္း။ ၄၅ က်ပ္တန္၊ ၉၀ က်ပ္တန္ ေငြစကၠဴမ်ား ရိုက္ႏွိပ္ထုတ္ေ၀ရန္ ဦးေန၀င္းကို မည္သူက အၾကံေပးခဲ့ပါသနည္း။ သာဓကမ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ခင္ၫြန္႔ကို အမ်ဳိးသမီးတဦးသဖြယ္၀တ္ဆင္၍ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ မူပိုင္ဟန္ျဖစ္သည့္ ပန္းမ်ားပန္၍ ၎ “အမ်ဳိးသမီး”၏ ၾသဇာအာဏာကို ခိုးယူရန္ မည္သူက အၾကံေပးခဲ့ပါသနည္း။ ၿမိဳ႕ေတာ္ေျပာင္းေရႊ႕ရန္အတြက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ သန္းေရႊကို မည္သူက တိုက္တြန္းခဲ့ပါသနည္း။

ေသခ်ာသည္မွာ ဤအျပဳအမူမ်ားက ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား က်င့္ၾကံျပဳမူၾကသည့္ လုပ္ရပ္မ်ား မဟုတ္ပါ။ အလားတူပင္ ဗုဒၶ ဘာသာအရ ရဟန္းသံဃာမ်ားကို ရိုက္ႏွက္္ညႇဥ္းပန္းးရန္၊ အဓမၼ လူ၀တ္လဲရန္၊ ေထာင္ခ်ရန္၊ သတ္ျဖတ္ရန္အတြက္ ခြင့္ျပဳ ေပးထားျခင္း မရွိပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶသာသနာ ဆုတ္ယုတ္က်ဆင္းလာရျခင္းႏွင့္ စစ္၀ါဒ ေခါင္းေထာင္ထလာျခင္းအေပၚ လူအမ်ားက အထူး စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကပါသည္။ ဤသို႔ျဖစ္သည့္ အေျခအေနမ်ားေၾကာင့္လည္း လူမႈေရးက႑ကို ေထာက္ျပေ၀ဖန္ၾကသူမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ တက္ႂကြထက္သန္ၾကေသာ ဘုန္းႀကီးမ်ားက ယေန႔စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားသည္ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာႏွင့္ဗုဒၶတရား ေတာ္မ်ားအတြက္ အဓိကၿခိမ္းေျခာက္မႈ ျဖစ္ေနသည္။ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မ်ားေရွ႕တြင္ ပုဆစ္တုပ္၀တ္ခ်ေနၾကေသာ္လည္း သာသနာအက်ဳိးကို ဖ်က္ၾကမည့္သူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ေ၀ဖန္ေျပာဆိုေနၾကျခင္းမွာလည္း အံ့ၾသဖြယ္ရာမဟုတ္ေတာ့ပါ။ [Top]

၂၀၀၇ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ ဧရာ၀တီ မဂၢဇင္းမွ ေအာင္ေဇာ္ေရးသားသည့္ The Power Behind the Robe ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။